Günümüzde Biyoloji Dersi Ve Amaçları

GÜNÜMÜZDE BİYOLOJİ DERSİ VE AMAÇLARı [Doç. Dr. hhaıni J{iziroğlu*]

Özet: Bu çalişmada Biyoloji dersinin, öğretim kurumlarımızdakiveriliş amaçları ve bu hususta nelerin yapılması gerektiği üzerinde durul-maktadır. Biyoloji derslerinin haftalik saatlerinin artırılması ile biyolojikdüşünme ve yorum yapmaya yönelik ders programlarının uygulanmasılüzumuna işaret edilmektedir. Bunlardan başka ders ünite planlarımnnasılolması ve neleri içermesi de verilmektedir.Biyoloji öğretmeni olmak üzere üniversitede ilgili bölümü seçenöğrencilerin lise sonraki bilgilerinin ölçüldüğü testlerde öğrencilerin biyo-lojik konularda ne kadar yetersiz oldukları görülmüştür. Sorulan biyolojisorularına verilen doğru yamt oranlarının% 3,8-50,0 arasında değiştiğibelirlenmiştir..

GİRİŞ

Biyoloji derslerinin amaçları da diğer derslerde olduğu gibi, eğitimsistemi ve ilgili okulun genel amaçlarına bağlidır. Sosyo-politik düşün-cedeki değişmeler ders planlarına ve müfredat programlarına yansımak-tadır.1 Bu programlarda dersi oluşturacak ögeler ön planda tutulur. Bu'"Hacettepe üniversitesi Eğitim Fakültesi, Fen Bilimleri Bölümü Öğretim üyesi. 243 arada yeni yapısal kuramları i§leyen dersler de, örneğin MetebolizmaFizyolojisi, Davram§, Ekoloji ve Moleküler Biyoloji gibi, ağırlık kazan-mı§lardır. Bunların yamnda İnsan Biyolojisi dersi de yoğun bir biçimdeders programlarına sokulmaktadır. Biyoloji dersinin amaçları verilirkenbu amaçlara varabilmeninön ko§ullarından biri olan Biyolojik DersModellerinin önemi ve bunların ders planında ne oranda yer almalarıüzerinde durulacaktır.2.3Ders ÜniteleriDers üniteleri hem öğrenciler, hem de Biyoloji öğretmenleri için,planlı yakla§ım açısından büyük önem ta§ır. Burada ünitelerin hazırlan-masında öğretmenlere gerekli serbestinin tamnması §arttır. Eğer ünitelerzamanında bitirilememi§se, programın sağlıklı yürütülmesinin ko§ulla-rından biri olan, saat artırımı da gözden uzak tutulmamalıdır.Günü-müzde okutulan Biyoloji dersi ünitelerinin a§ağıdaki taslağa uygun olma-sında büyük yararlar vardır:1. Ünitede biyolojik konunun "ÖğrenmeAmacı"ye bunun önemiöncelikle vurgulanmalıdır;2. "KonununAnalizi" yapılmalıdır;3. Öğrenme için gereken kolayla§tırıcı uyarı ve teklifler ele alınmalıdır;4. Ders ünitesinin seyri belirlenmelidir;5. Ders, saat olarak tesbit edilmelidir;6. Dersin daha iyinla§ılması için, gerekli yardımcı materyallerden sözedilmelidir;7. Eğer varsa, konu ile ilgili kaynak kitapların adları verilmelidir;8. Arazi çalı§ma planları yapılmalıdır.9. Pratik ve teorik dersler paralelolaraki§lenmelidir.Önce ünitenin, ders içindeki önemine değinilecek ve bu önem hemiçerik hem de metodik açıdan tartı§ılacaktır" Bu nedenle geni§ perspek-tiflerde konunun analizi yapılmalıdır. Zira gerekli temel bilgiler olmadanuygulanacak en iyi metod bile tam randıman vermeyebilir. Bunu didak.tik yönlendirme izleyecektir. Ünitelerin i§lenme plamm, saat plamnauygun bir §ekilde yapmak zorunludur; zira ancak saat plamna uygun birünite i§lenmesi yararlı olur. Bununla birlikte yine tamamen öğretmenininsiyatifinde olmak üzere, bazı durumlarda saat artırımına gidilebilinir;bu esnekliğiI). yarar getireceği muhakkaktır; ama esas olan ünite planınınsaat plamna uygunluğudur.Öğrenme amacının kontrolü için yapılacak öneriler, üniteyi tamam-layıcı karekterde olmalıdır. Bunun için deneyaraçve gereçlerinden faydalanılmalıdır.
--------------------------------------------------------------------------------


Bu nedenle slayt, film, ders tablosu, ders bandları,transparent ders folileri, grafikler vd. kullanılır. Kısaca değindiğimizbu hususlara dikkat etme ve bunların düzenli bir şekilde uygulanması sonucunda, dersin anlaşılması ve sevilmesi kaçınılmaz olur. Ünitelerinöğrenci ilgisini böylece çekmesi diğer güdülemelerde olduğu gibi, öğren-me için önemli bir koşuldur ve eğitimin de genel amacıdır. Eğitim açısın-dan derse ilgi uyandırma en önemli amaçlardan birisi olup, bunun daders ünitesinde yer alması gerekmektedir.4Biyoloji DersininGenel Amaçları5Biyolojinin Fen Bilimleri içinde en fazla gelişme ve ilerleme kay-dettiğini belirtmekte ve bu gelişmenin daha da artan bir şekilde devamedeceğini vurgulamaktadır.Bu nedenle eğer bilimsel bir ders planla..;masındandan söz edilecekse, Biyolojiye en fazla yerin verilmesi gerek-mektedir. Çünkü "Biyolojik Tekniğin" ulaştığı bugünkü basamak, gerek"Gen Teknolojisi"ve gerekse "Ekolojideki"konular, insanlığı içindebulunduğu durumdan kurtaracak boyutlardadır. -Bu bir başlangıçtır.Bugün biyologlar, fizikcilerin bir generasyon önce sahip olduklarındanbaşka bir imkana sahiptirler;biyologlar bilgilerinin etkisi nedeni ilebilirnde bir sürprizle karşılaşmak durumunda değildirler; zira bu etkilerizamanında alabilecekleri önlemlerle kontrol edebilecek bilimsel birikimesahiptirler, yapılacak buluşlar onlar için sürpriz olmayacaktır.6 Bu ne-denle ikibinli yıllar "Biyolojik Bilimlerin" çağı olacaktır. Bu dinamizmiçinde Biyoloji dersi ilk, orta ve yüksek öğretim gibi genel bilgilerin ka-zandırıldığı kurumlarda,öğrencilerin kişisel yetenekleri çerçevesinde,onlara insanın oluşumundan ölümüne kadar cereyan eden gerek biyo-lojik gerekse kültürel konuların öğretilmesi, çok yönlü yetişmelerinin veiyi bir karekter kazanmalarının sağlanması gerekmektedir. Verilen ders-ler öğrencinin kişisel yeteneklerini aktive edici ve artırıcı olmalıdır. Bugenel perspektif içinde Biyoloji canlı bilimi olarak, kültürümüzün kaçı-nılmaz bir bölümünü oluşturmaktadır.Bu nedenle insanın yaşadığıortam (çevre) daki konumunun belirlenmesinde ona yardımcı olmalıdır.Bununla ilgili doğaya karşı bilinçli, yardımsever ve kendi varoluşunungereği yapıcı olmasını sağlayan bir sistem yaratmalıdır. Bu sİstem içindeBiyoloji Dersi, canlının önemli bir konumda olduğu yaşama alanında,öğrencinin nasıl davranması gerektiğini vermeli; onun çevreyi destek-lemesi gerektiğini vurgulamalı; çevrede rastlanan canlıları, objeleri doğrualgılamasını, düzenlemesini ve adlarıdırmasını öğretmelidir.Biyoloji dersi doğa ile ilgili Temel Bilgi ve Görüşleri vermeli vebu arada öğrencinin algılama, düşünme ve yardımlaşma kabiliyetlerinigeliştirmelidir.Gözlenenobje ve olayları doğru algılama, isimlendirme, düzenleme ve yorumlama gibi hususların öğrenciye öğretilmesi biyolojidersinin en önemli amaçlarındandır.

--------------------------------------------------------------------------------

Açık seçik bir kavram olu§turmaiçin gereken temel bilgi ve olanaklar anla§ılır bir §ekle sokulmalıdır. Açıkve yapısal bilgi, öğrenciye temel biyolojik kuram ve ili§kileri dü§ünmefırsatı verecektir.Bugü~ün gençliği, yarının eri§kinleri olarak biyolojik sorunlar vecanlı varlığı çok iyi etüd edebilmelidir. Bu ise onların gerek genel, gerekseözel ya da tatbiki biyolojik (çevre, beslenme) konuları zamanında öğren-meleri ile mümkündür. Bunların yanında insanoğlunun doğa içindekikonumu gibi önemli temel biyolojik konuların, biyoloji dersinde i§lenmesigerekir. Günlük biyolojik problemlerle pratik bir §ekilde ba§edilebilmesive kendi vücudu ile ilgili sağlığı açısından gerekli bilgilerin öğrenciyeaktarılması lazımdır.7, 8Biyoloji dersi, biyolojik sorunlarla uğra§ma sonucu, öğrenciye dü§ün-me ve yorumlama yapmayı kazandırmalı ve gözlem ile yorumlamayı bir-birinden ayırt ettirerek, çe§itli görü§leri kritik edici bakı§ı sağıamalıdır.1Biyoloji dersi öğrencinin doğaya ilgi ve sevgisini uyandırmalı ve onundoğal bir ya§am sürdürmesini öğretmelidir. Eğer biyolojik konularıniçerik ve amaçları her zaman ana hedef olarak alınırsa, fen bilimlerininkafa §i§irme gibi önemli tehlikelerinden birinin ortaya çıkması mümkün-dür. Buna neden olmamak için doğaya ve doğal varlıklara, bizzat doğadagerekli ilginin doğması sağlanmalıdır. Öğrenci böylece doğada, doğayıke§fedecek ve onun güzelliğini bizzat içinde ya§amayı öğrenecektir.9,10Böylece öğrenci §ahsi sorumluluğu yanında, doğaya kar§ı da önemli birsorumluluğu olduğunu farkedecektir. Biyoloji dersi ile bu davranı§ biçi-çimini gerçeklqtiricibir §ekillendirme verilmelidr. İnsanlarımız dahagençken, doğayı payla§tıkları diğer canlı türlerine kaf§ı sorumlu davranı§ıöğrenmi§ olurlar. Böylece Biyoloji Dersi ile eğitim bütlinle§mi§ olacaktır.Biyoloji dersinin genel amaçları ile ilgili değinilen bu hususlar, meslekikonuların, eğitimin görevleri ile yakından bağlı olduğunu bize göstermek-tedir. Bu açıdan bakılırsa biyoloji dersi kendi değerini gösterir ve diğercanlılara ve fertlere saygılı olmayı amaçlar. Canlıya değer verme, insanınsağlığına da dikkat etmeyi gerektirir. Biyoloji dersi öğrenciye sağlığınınkar§ı kar§ıya bulunduğu tehlikeleri ve biyolojik ko§ulları anla§ılır yap-malıdır. Öğrenci biyolojik kuralların her zaman insana uygulanamıya-cağını da öğrenmelidir. Öğrencilere canlılara kaf§ı saygılı olma davranı-§ı da biyoloji tarafından kazandırılmalıdır.Bu davranı§ §ekli çok önem-lidir. Zira çevre bizim torunlarımıza bırakmak zorunda olduğumuz enönemli biyolojik değerdir. Bunun temini için çevremizde rastladığımızbitki ve hayvan türleri ile bütünlqme ve bu türlerle onların ya§ama alan-larını koruma hilinci, biyoloji dersinde verilmelidir. Bunun için öğrenci bizzat çevredeki objeyi incelemiş olmalıdır.
--------------------------------------------------------------------------------


Yoksa kafasında tasarladığı ilegerçek arasında bazı farkların olduğunu göremez, bu ise onu. yanılgıyagötürür.11, 12Biyoloji Dersinin Özel Anıaç ve İçerikleriYukarıda değindiğimiz genel amaçların ı§ığı altında, biyoloji der-sinin özel amaç ve içeriklerini aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür.Öğrencilere yurdumuzun faunal ve floral karekterlerinin tanıtılabilmesibiyoloji dersinin özel amaçlarının en klasik olanıdır. Yakın çevrede varolan bitki ve hayvan türlerinin tanıtılıp adlandırılması önemlidir. Ad-landırılan bu türler, aynı zamanda öğrenciler tarafından bizzat doğadagörülmüş ve tanınmı§lardır. Bu türlerin adları ve onların görünüşleri,yapıları, yaşama bölgeleri ve birçok başka özellikleri arasında ilişkikurulur.13 Canlı doğayla bizzat tanışma yeni yaşam ve deneyim olanak-larını da sağlar. Yurdumuzdaki bitki ve hayvan türleri ile tanışma biyo-loji dersi sayesinde gerçekleşecek ve öğrenci yaşadığı bölgede bulunancanlıların yaşamlarını sürdürme sorumluluğunu kendinde hissedecek veonları koruyacaktır.İyi gözlem, adlandırma, karşılaştırma ve bir sistematik sisteme yer-le§tirme Linne'den günümüze kadar geçeh zaman içinde biyoloji dersininana görevlerinden birisi olmuştur. Bu amaçlar son yıllarda genel yaşamkurallarınagörearka plana itilmi§ olmakla birlikte, bunların önemigünümüzde de büyüktür. Türlerin tanınması, çevre koruma ve onlarınkOTunması bakımından önemlidir.12 Bu nedenle hem bitki hem dehayvan türlerinin renkli resimlerini içeren tayin ve teşhis anahtarlarınaihtiyaç duyulmaktadır.14 Biyoloji dersinin bu özel amaçlarına ulaşmasıiçin, öğrencilerin ekskürsiyon(bilimselgeziler) yapmaları gerekir. Bunoktadan hareketle onları bahar döneminde imkanlar ölçüsünde araziyeçıkarmak için programlar düzenlenmelidir. Böylece onların doğayı dahayakından tanımaları sağlanmalıdır.Bu şekilde öğrenciler çevre-canlıvarlık ili§kilerirıi öğrenmiş olacaklardır. Zira somut olarak görülen, doku-nulan, köklanahduyulanve algılanah özellikler kolay. kolay tinutül-mazlar.11, 12..Bunun dışında doğal karekterlerin (bitki ve hayvan türleri) bellidönemlerde sergilenmesi de bu türlerin tanınıp öğrenilmesini mümkünkılar. Yine botanik ve hayvanat bahçelerine yapılacak geziler de biyolojidersinin özel amaçlarını gerçekle§tirmede kullanılmalıdır.15BiyolojikBirikinı TestiBiyolojik sorun ve problemler günlük yaşamın önemli bir bölümünüoluşturur. Biyoteknoloji, Ekoloji, Çevre Bilim, Islah Çalışmaları, Zararlılarla Savaş, İnsan ve Hayvan Davranı§ı gibi TatbikiBiyolojininkonuları__

--------------------------------------------------------------------------------

Link1 : www.egitimdergisi.hacettepe.edu.tr/19883%C4%B0LHAM%C4%B0%2520K%C4%B0Z%C4%B0RO%C4%9ELU.pdf+biyoloji+dersinin+amac%C4%B1&cd=3&hl=tr&ct=clnk&gl=tr" target="_blank" rel="nofollow">http://74.125.77.132/search?q=cache:5I7ey_ciYXgJ:www.egitimdergisi.hacettepe.edu.tr/19883%C4%B0LHAM%C4%B0%2520K%C4%B0Z%C4%B0RO%C4%9ELU.pdf+biyoloji+dersinin+amac%C4%B1&cd=3&hl=tr&ct=clnk&gl=tr

Link 2 : http://www.google.com.tr/search?hl=tr&q=biyoloji+dersinin+amac%C4%B1&meta=&rlz=1W1GGLR_en&aq=f&oq=